สิ่งเดียวที่ช่วยให้เราจัดการได้ทุกอารมณ์

“ความรู้สึกคือผลพลอยได้ของการกระทํา”

ช่วงนี้รู้สึกชีวิตdownๆ รู้สึกเหมือนชีวิตติดหล่ม ตื่นมาทุกวันก็มีความรู้สึกไม่อยากใช้ชีวิต หมดหวัง หมดแรง หมดไฟ เคว้งคว้าง และไม่มีอะไรในชีวิตที่จะมาผลักดันให้เราไปต่อ เชื่อว่าหลายคนก็คงเคย หรือไม่ก็อาจจะกําลังมีความรู้สึกเช่นนี้ สิ่งที่แย่ที่สุดเมื่อเรารู้สึกเช่นนี้ก็คือการที่มันทําให้เรายิ่งไม่อยากแก้ไขปัญหาในชีวิต และเมื่อเป็นเช่นนั้นผลลัพธ์ที่ได้ก็คือการติดอยู่ในวงจรอุบายที่ยิ่งรู้สึกdownก็ยิ่งไม่ทําอะไร และยิ่งไม่ทําอะไรก็ยิ่งรู้สึก down หนักลงไปกว่าเดิม ในจิตวิทยาเขาเรียกอาการแบบนี้ว่า downward spiral หรือแปลง่ายๆในภาษาไทยว่า การใช้ชีวิตแบบวนลง การใช้ชีวิตแบบเช่นนี้ระยะเวลานานก็เป็นปัจจัยหนึ่งที่ทําให้เราเป็นโรคซึมเศร้าได้ นี้คืออาการที่ผมได้ประสบกับตัวเองแต่ก็สามารถเอาตัวเองออกมาจากวงจรนี้ได้เพียงแค่ความรู้จุดเล็กๆเพียงจุดเดียวในธรรมชาติของอารมณ์ที่เมื่อทุกคนเข้าใจแล้วจะจัดการและเปลี่ยนแปลงได้ทุกอารมณ์

ความรู้ที่ว่านั้นก็คือ “อารมณ์เป็นเพียงผลพลอยได้ของการกระทํา” คําพูดนี้ฟังดูเข้าใจง่ายแต่จริงๆมีความหมายที่ลึกซึ่ง ยกตัวอย่าง ถ้าทั้งวันเราจมอยู่กับความคิดลบ มองทุกอย่างที่เข้ามาในชีวิตในแง่ลบ ไม่พยายามปล่อยวางอดีต ต่อให้เราอยากที่จะรู้สึกดีเท่าไรแต่ความรู้สึกที่เราได้ก็หนีไม่พ้นที่จะต้องเป็นไปในทางลบ แต่ถ้าทั้งวันเราคิดแต่เรื่องที่ดี ทําดีต่อผู้อื่น ทําตัวให้เป็นประโยชน์ หาความพอใจในชีวิต มองเรื่องแย่ให้เป็นเรื่องดีได้ ต่อให้เราอยากที่จะรู้สึกแย่ผลลัพธ์ก็คือเราก็ต้องรู้สึกดี นี้ก็เพราะความรู้สึกมันเป็นแค่ผล เหตุของความรู้สึกนั้นคือการกระทํา ความคิดปรุงแต่ง การตีความหมายต่อสิ่งที่เข้ามาในชีวิต

โดยปกติแล้วเมื่อความรู้สึกที่ไม่ดีเข้ามาในชีวิตเรา เราก็จะไม่ชอบความรู้สึกนั้น เราอาจจะมีความคิดกับตัวเองว่า “เราไม่อยากที่จะมีรู้สึกนี้” แต่ปัญหาก็คือเมื่ออารมณ์เป็นผล เราไม่สามารถไปเปลี่ยนแปลงมันได้ในขณะที่เรากําลังรู้สึกมันอยู่ เราได้แค่รับรู้ แต่สิ่งที่เราเปลี่ยนแปลงได้ก็คือเหตุของมัน เช่น เปลี่ยนจากคนที่ชอบคิดลบให้ไม่เป็นคนคิดลบ จากคนที่ชอบเอาอดีตมาทับถมตัวเองเป็นคนที่อยู่กับปัจจุบัน จากคนที่เกลียดคนอื่นเป็นคนที่รักผู้อื่น เปลี่ยนจากการที่ใช้ชีวิตอย่างไม่มีความหมายให้มีความหมาย เปลี่ยนจากคนที่โลภไม่รู้จักพอมาเป็นคนที่หาความพอใจกับสิ่งที่มี ผลที่มันเกิดขึ้นนั้นเราแก้ไม่ได้ จะแก้ต้องแก้ที่เหตุ

แต่ปัญหาของคนส่วนมากก็คือการที่เราเอาอารมณ์มาเป็นที่ตั้งในการกระทํามากกว่าที่จะเอาการกระทํามันเป็นที่ตั้งในการสร้างอารมณ์ เมื่อเราเอาอารมณ์มาเป็นหลักในการใช้ชีวิต แน่นอนว่าเมื่อเราตื่นเช้ามาแล้วรู้สึก down เราก็จะไม่อยากที่จะทําอะไร และสุดท้ายก็ต้องตกลงไปวงจรอุบายเหมือนเดิม นี้ก็เพราะเราเอาอารมณ์มาเป็นที่ตั้งในการกระทํามากกว่าที่จะเอาการกระทํามันเป็นที่ตั้งในการสร้างอารมณ์

คนที่เข้าใจธรรมชาติของอารมณ์ว่าอารมณ์เป็นผล และเป็นสิ่งที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดตามเหตุที่เราสร้างจะไม่ไหลไปตามอารมณ์อย่างนั้น เมื่อเขาทราบแล้วว่าอารมณ์ที่ไม่น่าพอใจเข้ามาในชีวิต แทนที่จะจมไปกับอารมณ์ เขาก็จะรีบหาวิธีสร้างเหตุปัจจัยใหม่เพื่อให้ได้มาซึ่งความรู้สึกที่เข้าต้องการ ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเรารู้สึกไม่ชอบตัวเอง ไม่ภมิูใจในตัวเอง แต่เราอยากที่จะรู้สึกดีขึ้น สิ่งที่เราไม่ควรทําอย่างยิ่งก็คือการจมอยู่กับอารมณ์ แต่เราควรลุกขึ้นมาและใช้ชีวิตในทุกๆวันเพื่อทําในสิ่งที่เรารู้ในใจว่าถ้าทําไปแล้วเราจะภมูิใจในตัวเอง ต่อให้วันไหนเราอาจจะรู้สึก down แต่ถ้าเราเลือกที่จะทําสิ่งที่เขาทําแล้วภมูิใจ ผลที่ได้รับก็ต้องเป็นความรู้สึกภมูิใจในที่สุด

อีกตัวอย่างหนึ่ง ชีวิตเราอาจจะเจอสิ่งแย่ๆ อาจจะเจอคนที่มาต่อว่าเราหรือทําร้ายเรา แต่คําถามที่สําคัญก็คือ แล้วเรารับมือมันอย่างไร? เราเก็บคําพูดเขามาทําร้ายตัวเองหรือว่าเราเลือกที่จะปล่อยว่าง เราผูกใจเจ็บหรือว่าเรายอมที่จะให้อภัยเขา เราจดจ่อกับความโกรธแค้นหรือว่าเราเลือกที่จะเอาความสุขของเรามาก่อน นี้คือเหตุที่เราเลือกได้ ดังนั้นแล้ว มันไม่เกี่ยวว่าอะไรที่เข้ามาในชีวิตเรามากไปกว่าว่าเราทําอะไรกับมัน บางคนรํารวยมีชีวิตดีและครอบครัวที่อบอุ่นแต่ก็กลับมีความทุกข์ บางคนลําบากไม่มีจะกินแต่กลับหาความสุขได้ในสิ่งเล็กๆน้อยๆได้อย่างง่ายดาย มีคําพูดภาษาอังกฤษที่ว่า:

มันมีความหมายว่า ถ้าเราใส่ขยะเขาไป สิ่งที่ออกมาก็คือขยะ ถ้าการกระทําของเรามันมีแต่จะทําให้เรารู้สึกแย่ เหมือนใส่ขยะเขาไป แล้วเราจะไปหวังได้อย่างไรว่าอารมณ์ที่ออกมาจะไม่ใช่ขยะ

ดังนั้น ครั้งหน้าเมื่อเราเริ่มรู้สึกไม่ดีและเห็นว่าอารมณ์กําลังพาเราไปทําอะไรตามอํานาจของมัน ให้เตือนตัวเองไว้เลยว่า อารมณ์นี้มันเป็นแค่ผลของการกระทํา และเรามีอิสระเต็มที่ในการเลือกสิ่งที่เราจะทําเพื่อสร้างเหตุที่ถูกต้องต่อผลของอารมณ์ที่เราต้องการ ทุกอารมณ์ในชีวิตเรา เราสามารถเลือกได้ ถ้าเราฉลาดพอที่จะสร้างเหตุหรือการกระทําต่อมันให้ถูกต้อง