ติดเกม

ผลเสียที่มากกว่าที่เราคิดของการติดเกมส์

การติดเกมส์บางทีไม่ได้มีอะไรต่างไปจากการติดยาเสพติด มันอาจทําให้เรา เสียสติ, เสียสมาธิ, เสียอิสระภาพ, เสียความสัมพันธ์กับคนที่เรารัก, เสียเวลา, เสียสุขภาพ, หรือถึงขนาดเสียชีวิตเลยก็เป็นได้ ดูตัวอย่างเช่นในปี 2010 มีพ่อแม่ลูกอ่อนชาวเกาหลีคู่หนึ่งติดเกมส์มาก ใช้เวลาในชีวิตส่วนใหญ่ไปในการเลี้ยงตัวละครที่อยู่บนเกมส์ที่สร้างขึ้นมา จนลืมที่จะเลี้ยงลูกจริงของเขาเองจนกระทั่งลูกเสียชีวิต สาเหตุของการตายหลักๆที่เขาได้ให้การกับตํารวจก็คือว่าเขาทั้งสองรู้สึกหมดหวังในการใช้ชีวิต ก็เลยหันไปเล่นเกมส์จนลืมดูแลลูก หรืออีกกรณีหนี่งที่มี ชายหนุ่มวัย 28 ปีที่เล่นเกมส์ติดต่อกัน 50 ชั่วโมงจนหัวใจวายตาย การติดเกมส์เป็นเรื่องที่น่ากลัวกว่าที่เราคิด เราได้รับความสนุกเพียงแป๊ปเดียวแต่ผลร้ายอาจถึงชีวิตทีเดียว

ยิ่งเกมส์สนุกเท่าไรชีวิตยิ่งน่าเบื่อเท่านั้น

เกมส์ถูกออกแบบมาให้สนุกกว่าชีวิตจริง และเมื่อเกมส์สนุกกว่าชีวิตจริง มันก็เป็นเรื่องง่ายที่ทําให้ชีวิตจริงรู้สึกน่าเบื่อ โดยเฉพาะเวลาที่เราติดเกมส์มากๆหรือได้เสพความสุขจากเกมส์มากๆ เมื่อสมองได้ความสนุกมากเกินไปจะเกิดอาการที่เรียกว่า dopamine overload ผลที่ได้คือสมองเราจะเกิดความชินชากับความสุข และต้องหาความสุขที่เทียบเท่าหรือมากกว่าเดิมเพื่อทําให้เรารู้สึกสุขมากขึ้นเรื่อยๆ เหมือนเวลาเรากินอะไรที่หวานมากๆ เช่น เค้กหรือนมข้น แล้วหลังจากนั้นเราไปกินอะไรที่หวานน้อยกว่า เช่นกินผลไม้ ซึ่งเป็นสิ่งที่หวานน้อยเราจะรู้สึกเหมือนว่าผลไม้ไม่หวานเลย ชีวิตกับการติดเกมส์ก็ไม่ต่างอะไรเช่นกัน แต่ปัญหาก็คือชีวิตจริงนั้นมันเต็มไปด้วยปัญหา, มีหน้าที่ต้องรับผิดชอบ, มีความยากลําบาก, และเต็มไปด้วยสิ่งที่ไม่เป็นไปตามที่เราหวัง ซึ่ง ตรงกันข้ามกับเกมส์โดยสิ้นเชิง

การที่เราเอาสมองที่เคยชินที่จะได้อะไรตามใจเรา มาเผชิญกับชีวิตจริงซึ่งมีแต่เรื่องที่ขัดใจ ผลลัพท์ก็คือความรู้สึกเบื่อหน่าย ท้อแท้ เหนื่อย ไม่อยากที่จะใช้ชีวิต และรู้สึกหมดหวังกับชีวิต จนอาจจะมีความคิดว่า "ทําไมชีวิตไม่ง่ายหรือสนุกเหมือนเกมส์?" จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าทําไมถึงมีงานวิจัยมากมายที่โยงโรคซึมเศร้ากับการติดเกมส์ เพราะเมื่อเปรียบเทียบอารมณ์ที่เราสามารถเสพได้ในเกมส์กับชีวิตจริงแล้วนั้น ชีวิตเราก็จะจืดชืดลงไปทันที คนติดเกมส์มักจะคิดว่าความสุขอยู่ที่การได้เล่นเกมส์ แต่จริงๆแล้วการเล่นเกมส์ต่างหากคือการทําลายความสุข เรามักจะคิดว่าเราเล่นเกมส์เพราะเราเบื่อ แต่เราเคยคิดบ้างไหมว่าที่จริงแล้วเราอาจจะเบื่อเพราะว่าเราเล่นเกมส์มากเกินไป นี้คือเหตุผลที่แสดงว่าการเล่นเกมส์ได้ลดทอนความสามารถของเรารวมทั้งความสุขในชีวิตประจําวันของเราด้วย ถ้าเราเลิกเล่นเกมส์ได้ร่างกายเราก็จะปรับลดระดับของสาร dopamine ในสมองให้เกิดสมดุลตามธรรมชาติ จนกระทั่งเราสามารถกลับมามีความสุขกับชีวิตจริงได้เหมือนเดิม

การเล่นเกมส์ฝึกเราให้อ่อนแอ

ในวันหนึ่งๆ พียงแค่เราเล่นเกมส์ไปไม่กี่ชั่วโมง เราสามารถสร้างตัวละครในเกมส์ให้สวยงาม เก่งกาจ มีพลังอํานาจ รํ่ารวย และประสบความสําเร็จได้อย่างรวดเร็ว แต่ในชีวิตจริงความสําเร็จนั้น ส่วนมากแล้วก็ต้องแรกมาด้วย ความยากลําบาก ความเจ็บปวด ความอุตสาหะ ความอดทน และเวลาอันมหาศาล เช่น ความสำเร็จในการเรียน ความสําเร็จในหน้าที่การงาน หรือ ความสำเร็จในการทำธุรกิจ แน่นอน ไม่มีใครได้สิ่งพวกนี้มาอย่างง่ายดาย ซึ่งไม่เหมือนในเกมส์ที่เราสามารถได้ทุกอย่างมาอย่างง่ายดาย

สําหรับคนที่ติดเกมส์มากๆก็อาจจะมีคําถามกับตัวเองว่า “ทําไมเราต้องไปลําบากหาความสุขในชีวิตจริง ในเมื่อเราสามารถหามันได้ในเกมส์อย่างง่ายดาย?” เกมส์จึงมีส่วนทำให้เราเคยชินที่จะไม่พยายามอดทนต่อชีวิต พอเราเล่นเกมส์จนติดสนุกแต่ในชีวิตจริงกลับต้องทําสิ่งที่น่าเบื่อ จิตใจเราก็พร้อมที่จะเบี่ยงเบนและกระโดดไปหาสิ่งอื่นที่สนุกและน่าตื่นเต้นกว่าอยู่เสมอ เมื่อเกิดภาวะเช่นนี้บ่อยๆทําให้เราไม่มีสมาธิ ทำอะไรมักไม่อดทนล้มเลิกได้ง่ายๆ จิตใจอ่อนแอ ไม่สามารถทําอะไรได้สำเร็จในชีวิตจริง และเมื่อเราทําอะไรได้ไม่ดีในชีวิตจริง เราก็ยิ่งไม่อยากที่จะเผชิญหน้ากับชีวิต สุดท้ายก็กลายเป็นวงจรอุบาทที่นําพาเรากลับมาสู่การติดเกมส์อีก

เกมส์ไม่ได้ให้อะไรเรามากไปกว่าความว่างเปล่าและความผิดหวัง

เหตุผลอันดับหนึ่งที่คนอยากเลิกเล่นเกมส์ก็เพราะมันเสียเวลา หลายคนที่ผมมีประสบการในการให้คําบําบัด เขามัวแต่ใช้เวลาเล่นเกมส์ไปมากในช่วงวัยที่ยังแข็งแรงแทนที่จะเอาแรงตรงนั้นไปสร้างเนื้อสร้างตัว จนกระทั่งหลายปีผ่านไปเขาได้กลับมาเจอเพื่อนเก่า ซึ่งตอนนี้ได้ดิบได้ดีและประสบความสําเร็จในชีวิตการงานและมีครอบครัวที่แสนจะอบอุ่น เขารู้สึกผิดหวังในตัวเองว่าเขาไม่น่าเสียเวลาไปกับการเล่นเกมส์มากเกินไป รู้สึกน้อยเนื้อตํ่าใจ และรู้สึก ด้อยค่า ในตัวเองว่าทําไมเราไม่ได้ดีเหมือนคนอื่น บางคนติดเกมส์จนอายุ 50 ก็ยังไม่เลิกไม่ได้ และเมื่อเขามองย้อนกลับไป เขาก็สารภาพว่าเขารู้สึกเสียดายเวลาที่เสียไปแทนที่จะเอาไปทําสิ่งที่สําคัญและดีกว่านี้

ความรู้สึกว่างเปล่าเป็นความรู้สึกที่คนติดเกมส์คงคุ้นเคยดีหลังจากที่เสียเวลาเล่นเกมส์มากเกินไป แต่ถ้าเรายังมัวเสียเวลาแบบนี้ ชีวิตจริงก็อาจจะกลายเป็นฝันร้ายได้เหมือนกัน เพราะฉะนั้นเมื่อเรารู้อยู่แล้วว่าการเล่นเกมส์มันไม่ดี แล้วเราจะทนเสียเวลาชีวิตกับการเล่นเกมส์แบบนี้ไปทำไม? แล้วถ้าเรายังติดเกมส์เช่นนี้ต่อไปอีก 5 ปี เราคิดว่าชีวิตเราจะเป็นอย่างไร? ถ้ารับไม่ได้ก็ให้ตั้งปณิธานเลยว่าต้องเลิกทันทีทำอย่างจริงจัง อย่าผลัดวันประกันพรุ่งเพราะเวลาผ่านไปเร็วกว่าที่เราคิดเสมอ

อยากเลิกจริงหรือเปล่า?

แม้เราบอกกับตัวเองว่าเราอยากเลิกเล่นเกมส์ แต่ เราก็ยังแอบเล่นอยู่เสมอๆ ยังมีเกมส์ที่เราเตรียมรอไว้เผื่อว่าวันไหนเราจะมีโอกาสได้ไปเล่นอีก ถ้าเรายังปล่อยให้ความคิดเหล่านี้มาชักชวนเราให้อยากเล่นเกมส์ หรือยังคอยแต่เสาะหาและตื่นเต้นกับเกมส์ที่กําลังจะออกมาใหม่ หรือยังมีเวลาดูคนอื่นเล่นเกมส์โปรดของเราอีก อย่างนี้เขาไม่ได้เรียกว่า อยากเลิก และสุดท้ายการกระทําเหล่านั้นที่ดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อยก็จะดึงเรากลับไปติดเกมส์อีกเหมือนเดิม ดังนั้นถ้าเราต้องการเลิกอย่างเด็ดขาด สิ่งที่เราต้องมีก็คือความแน่วแน่และเด็ดขาด เช่นลบเกมส์ทั้งหมดทิ้ง ไม่พยายามเสาะหาเกมส์ไหม่ๆ เลิกคุยกับเพื่อนที่เล่นเกมส์ ไม่เสพสื่อทุกอย่างที่เกี่ยวกับเกมส์ หาเวลาไปทํากิจกรรมใหม่ๆ ไม่ยอมแพ้ใจตัวเองที่อยากจะเล่นเกมส์ แม้จะมีสิ่งเร้าที่จะมาชักชวนเราก็ตาม

สรุปง่ายๆก็คือตัดขาดและไม่เกี่ยวข้องกับมันโดยสิ้นเชิง อย่างนี้ถึงจะเรียกว่าเราอยากที่จะเลิกจริงจัง ไม่ใช่เลิกอย่างเหยาะๆแหยะๆ กระปิดกระปอย หรืออย่างครึ่งๆกลางๆ อย่างนี้ไม่ได้อยากเลิกจริงและไม่มีวันเลิกได้แน่นอน

วิธีเลิกเล่นเกมส์ที่ดีที่สุด

สําหรับคนที่เคยติดเกมส์มาแล้ว ต่อให้ไม่ได้เล่นเกมส์มาเป็นระยะเวลานาน แค่เพียงกลับไปเล่นเกมส์ที่ชอบเพียงแค่ครั้งเดียวก็สามารถกลับไปติดเกมส์เหมือนเดิมได้ทันที นี้คือความน่ากลัวของการติดเกมส์
หลายคนมักเชื่อว่าการที่เราค่อยๆเลิกเล่นหรือลดเวลาเล่นให้น้อยลงอาจเป็นวิธีหนึ่งที่ดี แต่ในความเป็นจริงแล้ว มันเป็นเรื่องยาก และมีความเสี่ยงเสมอที่จะกลับไปติดอีก ดังนั้น วิธีเลิกเล่นเกมส์ให้ได้ไวและมีประสิทธิภาพที่สุดก็คือการตัดใจเลิกเล่นเกมส์โดยสิ้นเชิง ที่เรียกว่าหักดิบ มันเป็นการอุดรูรั่วทุกรูที่จะทําให้เรากลับไปเล่นได้อีก และบังคับให้เราต้องเผชิญหน้าและเอาชนะสาเหตุของความอยากเล่นเกมส์ของเราให้สําเร็จให้ได้

ถ้าไม่อดทนเลิกไม่สําเร็จ

คนหลายคนถามว่าจะเลิกเล่นเกมส์ต้องทําอย่างไร จริงๆคําตอบมันง่ายมากและไม่ได้มีอะไรมากไปกว่าการหยุดเล่นเกมส์ทันที แต่ทําไมมันยากล่ะ ทําไมมันไม่สําเร็จสักที เหตุผลก็เพราะว่า ปัญหาของการเลิกเล่นเกมส์ไม่ได้อยู่ที่วิธีการแต่มันอยู่ที่ใจเราต่างหาก และการที่เราจะเอาชนะใจของตัวเองได้ สิ่งที่ต้องมีก็คือความอดทน คือต้องมีความอดทนต่ออารมณ์ที่จะชวนให้เราไปเล่นเกมส์ อดทนต่อความอยากเล่นเกมส์ อดทนยืนหยัด และตั้งใจมั่นของเราที่จะเลิกเล่นเกมส์ อดทนที่จะไม่ยอมให้เกมส์มาบงการชีวิตเรา

จุดหัวเลี้ยวหัวต่อที่สําคัญที่สุดในการเลิกเล่นเกมส์ก็คือขณะที่ใจเรามีความคิดชวนให้เราไปเล่นเกมส์ เพียงแค่เราเฝ้าดูและอดทนที่จะไม่ทําตามมันให้ได้อย่างเป็นประจํา ถ้าทำได้สม่ำเสมอ ความอยากเล่นเกมส์ก็จะเบาบางและมีอํานาจต่อเราน้อยลงๆจนในที่สุดก็จะหายไป และสุดท้ายเราก็จะเป็นคนที่มีอิสระจากการติดเกมส์ แต่อย่างไรก็ตาม บางทีความอดทนอย่างเดียวก็อาจจะไม่พอ เพราะในใจลึกๆยังอยากเล่นเกมส์อยู่ นี้ก็ไม่ได้ต่างอะไรกับการเก็บกดอารมณ์ ซึ่งในที่สุดแล้วก็จะระเบิดและกลับมาหาเราแรงกว่าเดิม ดังนั้นนอกเหนือไปจากความอดทดแล้วสิ่งที่เราต้องมีอีกอย่างก็คือ ..ความเข้าใจ

เห็นปัญหาที่ต้นเหตุ

อดทนคือการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ แต่ถ้าอยากจะเลิกเล่นเกมส์ให้ได้เราต้องแก้ที่ต้นเหตุ ซึ่งต้นเหตุหรือตัวปัญหามันอยู่ที่ตัวเราที่อยากเล่นเกมส์ ดังนั้นถ้าจะตัดปัญหาตั้งแต่ต้นลมเราก็ต้องเปลี่ยนความอยากเล่นเกมส์ให้เป็นไม่มีความอยากที่จะเล่น เหมือนเปลี่ยนไฟที่ลุกให้เป็นไฟที่มอด ซึ่งการที่เราจะทําอย่างนั้นได้เราก็ต้องเปลี่ยนความคิดและความต้องการของเราทุกวิถีทางเพื่อเป็นน้ำไปดับไฟความอยากให้มอดให้ได้

ซึ่งการที่เราจะทําอย่างนั้นได้ก็แค่เราต้องเปลี่ยนความต้องการของเรา สิ่งแรกที่เราต้องเข้าใจก่อนก็คือ อะไรคือสิ่งที่เราต้องการ มันไม่ใช่เพียงแค่เราอยากเล่นเกมส์ เพราะลึกๆแล้วมันอาจจะเป็นอย่างอื่นที่มากกว่าการอยากเล่นเกมส์ ยกตัวอย่างเช่น เราเห็นแล้วว่าเกมส์ที่เราเล่นส่วนใหญ่นั้นคือเกมส์ออกแบบเกมส์สร้างสรรค์ เราก็เห็นได้ว่าเกมส์มันมาเติมเต็มความต้องการและความรักของเราในการออกแบบ ซึ่งแทนที่เราจะไปหามันในเกมส์ เราก็พยายามไปหามันในชีวิตจริง เช่นไปเรียนการออกแบบ จนทําเป็นอาชีพไปเลยเป็นต้น

สิ่งที่สําคัญที่สุดคือเราต้องรู้จักตัวเองมากพอว่าจริงๆแล้วสิ่งที่เราชอบในเกมส์คืออะไร เพราะเมื่อเรามองเข้าไปดูแล้ว เราอาจจะไม่ได้ติดเกมส์เลยก็ได้ เราแค่มีความต้องการในชีวิตบางอย่างที่เรายังไม่ได้เติมเต็มกับมันเท่านั้น

เปิดโอกาสให้กับชีวิตที่ไม่มีเกมส์

ประโยชน์ของการเลิกเล่นเกมส์นั้นมีมากมาย แต่เราจะไม่มีวันเข้าใจประโยชน์นั้นๆ ได้จนกว่าเราจะลองเลิกเล่นเกมส์อย่างจริงจัง เมื่อเราติดเกมส์อยู่ความสุขของเราก็อยู่กับการได้เล่นเกมส์ เราจะเห็นความสุขนอกเหนือจากกรอบความคิดนั้นไม่ได้ การที่เราจะเห็นนอกกรอบนั้นได้ เราก็ควรต้องให้โอกาสตัวเองที่จะได้สัมผัสประโยชน์ ของชีวิตที่ไม่มีเกมส์ดูบ้าง